LAATSTE WIL PROCES – IN DE RECHTBANK EN DAARBUITEN

Op 10 oktober was de rechtszaak van het proces van de CLW tegen de Staat. Onze leden waren uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn. Sommigen namen plaats in de rechtbank van Den Haag. Anderen volgden het proces in het nabijgelegen NH-hotel. Hierbij een verslag van hun bevindingen.

Lidy Schoon en Bertie Fokkelman

In de morgen staat bij de Haagse rechtbank een lange rij voor de bewakingspoortjes. Je hoort geanimeerde gesprekken tussen CLW-leden. Binnen zitten drie rechters met de griffier achter de tafel met hun gezicht naar de zaal. Voor hen bevindt zich de vertegenwoordiging van de CLW: twee advocaten en bestuurders Jos van Wijk en Petra de Jong. Naast hen aan de andere kant zitten twee landsadvocaten van de Staat met hun beleidsmedewerkers. Daarachter het publiek. Aan de rechterkant de eisers van de CLW en aan de linkerkant op de eerste rij medewerkers van de ministeries en daarachter CLW-leden.

Rond dezelfde tijd vult de stoep voor het hotel zich met fietsen van leden van de CLW uit Den Haag en omstreken. Eensgezind gaan ze naar binnen waar de koffie met iets lekkers al voor hen klaarstaat. Via een livestream gaan zij de rechtszaak volgen om daarna voor de rechtbank te demonstreren voor het recht op een zelfgewild levenseinde.
Vóór het grote scherm van de livestream zit kandidaats-bestuurslid Rob van Doorn samen met twee juristen om het proces te duiden voor de toehoorders. Hun opmerkingen blijken een welkome aanvulling. En soms een bemoediging om vol te houden.

Want het is een lange zit. Het pleidooi van de CLW, 21 pagina’s, duurt zo’n anderhalf uur. De rechters en de advocaten hebben de pleitnota’s voor zich en lezen mee. In de rechtbank proberen CLW-leden in uiterste concentratie het verhaal te volgen. Af en toe knikt iemand met instemming of glimlacht breed over een rake opmerking van onze advocaat.

Daarna volgt de pleitnota van de Staat van 11 pagina’s. CLW-leden kijken afkeurend, met een blik van ‘daar gaan we weer’, als de Staat de bekende riedel afdraait van kwetsbare ouderen die beschermd moeten worden. Bovendien is, aldus de landsadvocaat, met de invoering van de euthanasiewet, hulp bij zelfdoding toegestaan onder bepaalde voorwaarden waaronder die van uitzichtloos en ondraaglijk lijden.
En dan, eindelijk om 12.00 uur, is er een half uur pauze.

Reacties van leden
De sterke nadruk van de landsadvocaten op de beschermwaardigheid van mensen valt bij veel leden niet goed. “Wij hoeven niet beschermd te worden”, zo reageert een lid. Bovendien gaan ze gemakshalve voorbij aan de groep mensen die buiten de euthanasiewet valt omdat zij niet ernstig lichamelijk ziek zijn en toch eigen regie over hun sterven willen, zo stellen anderen. “De Staat zegt dat het goed geregeld is met de euthanasiewet, dat klopt niet, zij wandelen over een grote groep heen die buiten de boot valt.”

Teleurstellend maar te verwachten was het eenzijdige beroep van de Staat op onderzoeken als die van Paul Schnabel, Els van Wijngaarden en het advies van de Raad van State over het wetsvoorstel Voltooid Leven. Binnen de CLW is er tal van keren op gewezen dat deze onderzoeken vooral de kant van de beschermwaardigheid benadrukken. Een actief CLW-lid was hier verbolgen over: “Dat gezaghebbende instanties als de Raad van State en de Staat niet de moeite nemen om de onderzoeksgegevens tegen het licht te houden, is schokkend. Men zou het adagium van filosoof Kant eens ter harte moeten nemen: denk altijd voor jezelf, d.w.z. denk redelijk, zo vrij en onafhankelijk mogelijk, ongeacht of iets gevestigde opvatting is. Doe alsof het steeds om een nieuwe kwestie gaat en neem niets op gezag aan.” De landsadvocaten gebruikten echter de door ons verfoeide onderzoeken om het pleidooi van de CLW voor afschaffing van de strafbaarheid op hulp bij zelfdoding en voor legale verstrekking van een zelfdodingsmiddel rücksichtslos van tafel te vegen.

Ook de stelling van de landsadvocaten dat er onvoldoende waarborgen gegeven worden om burgers te beschermen tegen onvrijwillige, overhaaste of onvoldoende geïnformeerde beslissingen over het levenseinde kan rekenen op gehoon: “De overheid doet geen moeite om een protocol te ontwerpen met voldoende waarborgen zodat behalve de bescherming van mensen, ook ruimte gegeven wordt aan de groep die eigen regie wil. Ook weigeren zij mee te werken aan het voorstel van de CLW om hiervoor een proeftuin op te zetten.”

In het hotel konden de leden de streaming onderbreken met vragen. Ook hier bleek hun kennis van de materie en hun betrokkenheid. Zo maakte een van de aanwezigen zich zorgen over de minimumleeftijd van 18 jaar voor een CLW-lidmaatschap. Was dit niet de achilleshiel van de CLW en had de landsadvocaat daar niet een punt? Rob van Doorn stelde hem gerust: het bestuur onderzocht dit zelf ook. In de plannen voor een proeftuin voor een autonoom levenseinde is de minimumleeftijd nu opgerekt naar 55 jaar.

Een half uur voor het einde van de zitting staan veel toehoorders in het hotel op, iets onwennig maar vastbesloten, om te gaan demonstreren bij het Paleis van Justitie. Hoge hoeden geven hen een waardige uitstraling. Voor de rechtbank, tijdens de toespraak van voorzitter Jos van Wijk, nemen ze die af als eerbetoon aan hen die geleden hebben aan het verbod van hulp bij zelfdoding.

De uitspraak van de rechter is op uiterlijk 14 december.