English
Nederlands
‘IK WIL ZELF KUNNEN BEPALEN WANNEER IK MIJN LEVEN HEB GELEEFD’
‘Een dokter kan niet voor jou kiezen, voor zover er iets te kiezen valt. Bij de coöperatie gaat het om een keuzemiddel en dat vind ik een belangrijk goed. Ik wil zelf kunnen bepalen dat het een mooie dag is en dat ik mijn leven heb geleefd. Zonder daar anderen mee tot last te zijn. Dat vind ik heel cruciaal. De dood zou niet zo’n gevoelig onderwerp moeten zijn.’
‘IK LEEF JUIST LEKKER ALS IK DE DINGEN GEREGELD HEB’
‘Ik heb graag de dingen geregeld waarvan ik vind dat ze geregeld moeten zijn. Iemand vroeg eens waarom ik dat doe. Leef toch lekker! Ik leef juist lekker als ik de dingen heb geregeld. Mijn zoon vond dat eerst heel moeilijk. Überhaupt denken aan het feit dat ik dood ben vond hij verschrikkelijk. Inmiddels is hij aan het idee gewend en hij respecteert dat ik het zo wil. Hij wil graag voor mij zorgen, maar ik weet niet of ik dat fijn vind.’
‘JE KUNT HET LEVEN MEER WAARDEREN ALS JE HET OVER DE DOOD KUNT HEBBEN’
‘Het is een onomkeerbare beslissing maar er zijn meer beslissingen in het leven waar je het over moet hebben voordat je een knoop doorhakt. Ik heb er nooit moeite mee gehad om over de dood te praten. Het leven wordt ook overgewaardeerd. We moeten allemaal ouder worden en alles in het werk stellen om te blijven leven. Het grappige is dat je het leven meer kunt waarderen als je het over de dood kunt hebben.’
‘HET IS HET MOEILIJKSTE BESLUIT IN JE LEVEN’
Als ik uit het leven wil stappen, wil ik daar een autonome beslissing over nemen en het zelf doen. Ik wil daar niemand mee lastigvallen en geen leed bij anderen veroorzaken. Soms denk ik erover na wat voor mij een mooie einddatum zou zijn. Alleen al mijn fantasie daarover laten gaan geeft ontzettend veel vrijheid. Wat bij mij ook meespeelt, is dat ik niet heel erg aan het leven hecht. Als je heel angstig bent voor de dood, is het anders.’
‘IK WIL NIET WANHOPIG IETS PROBEREN, MAAR WAARDIG STERVEN’
‘Natuurlijk wil je overal 100 procent uithalen, maar wat ga je doen als het geen 100 procent meer is? Het is gevaarlijk om in percentages te denken want iedereen heeft een andere maatstaf, maar wees gewoon reëel. Ik hoef niet morgen dood. Mijn datum staat niet vast, maar ik wil de optie hebben dat je het moment zelf kunt bepalen. Ik vind dat mensen respect moeten hebben voor de keuzes die ik maak, zoals ik ook respect heb voor hun keuzes.’
‘HET IS HET BELANGRIJKSTE DAT JE EEN KEUZE HEBT’
‘Ik vind dat mensen zelf mogen bepalen wanneer ze sterven. Mensen komen op een bepaald punt in hun leven waarop het goed is geweest. Het is niet eenvoudig om te bepalen wanneer dat is maar ik zou ermee willen stoppen als ik de grip op mezelf kwijtraak. Ik krijg het benauwd van het idee dat je bent overgeleverd aan anderen. We hebben geen aan- en uitknop, maar moeten wel eigen keuzes kunnen maken.’
‘IK WIL HET HELEMAAL ZELF REGISSEREN’
‘Ik denk dat het levenseinde net zo is als de komst op aarde en ik wil mijn vertrek laten lijken op mijn komst. Ik hoop dat het einde met blijdschap kan. Mijn kinderen vonden het confronterend om te horen hoe ik het wil maar op mijn leeftijd is het realistisch om na te denken over het afscheid. Door hiermee bezig te zijn kom je anders in het leven te staan. Ik ben een blij mens.’
‘IK VIND DAT WE VEEL BURGERLIJK ONGEHOORZAMER MOETEN WORDEN’
‘In dit huis praten we veel over de dood. Er gaan hier ook zoveel mensen dood. Soms hebben we drie begrafenissen in een week. Ik denk er wel over na wat ik ga doen als ik ga dementeren. In een rolstoel met een slabbetje voor, dat gaat ’m niet worden voor mij. Daar moet ik iets mee doen. Ik denk dat ik niet zo bang ben voor de dood, maar dat zie ik dan wel weer.’