JANNIE (60)

Bewust nadenken

Op achttienjarige leeftijd heb ik een verpleegkundigenopleiding gedaan en ben in de zorg gaan werken. Mijn ouders vonden dat niets voor mij. Ze vonden me veel te betrokken. Dat klopte ook wel. In de wijkverpleging is een aantal mensen me ontvallen en ik had daar best moeite mee. Je gaat dan bewust nadenken over hoe je met dergelijke situaties zou omgaan en hoe je tegenover de dood staat. Mensen willen er vaak niet over praten maar ik ben er heel open in. Als mensen ernaar vragen, krijgen ze een eerlijk antwoord. Voor mezelf heb ik heel helder hoe ik het zie, maar ik weet dat veel mensen er moeite mee hebben om over de dood te praten en al helemaal over het bepalen van je eigen einde.

Het is ook niet eenvoudig om te bepalen wanneer je een voltooid leven hebt. Elke dag is anders maar ik blijf zeggen dat ik ermee zou willen stoppen als ik de grip op mezelf kwijtraak. Ik zou absoluut niet in een verpleeghuis willen wonen of door anderen geholpen willen worden. Dat is voor mij een onwaardig leven. Het zou voor mij lijden zijn, dat meen ik echt. Als ik erover nadenk, krijg ik het er benauwd van, het idee dat je bent overgeleverd aan anderen. Ik geloof dat er mensen zijn die met veel liefde voor me willen zorgen, dat zeggen ze ook, maar dat is niet wat ik voor ogen heb. Ik ben zelf mantelzorger voor twee mensen, waaronder een oudtante van dik in de negentig en zij is aan huis gekluisterd. Ik help haar met veel plezier en zij kan dat waarderen maar ik zie ook dat mensen zichzelf in de weg gaan zitten als ze veel zorg nodig hebben. Mijn oudtante zegt dat ze het liefst een aan- en uitknop zou hebben maar die is er nu eenmaal niet.

Niet reanimeren

Ik probeer altijd het gesprek aan te gaan, dat doe ik al jaren. In de hoop dat mensen zorgen dat ze duidelijk hebben wat ze willen als er iets gebeurt. Probeer het op papier te hebben en laat het je omgeving weten. Met je overlijden, maar ook met een hartstilstand. Ik heb al jaren een niet-reanimeren-verklaring. Ik heb vier reanimaties meegemaakt en drie mensen hebben daar behoorlijk wat letsel aan overgehouden. Ik zou daar niet aan moeten denken. Mijn omgeving weet dat ook. Als ik neerval, gewoon laten liggen, dan heeft dat zo moeten zijn. Je moet daar duidelijk in zijn. Ik wil zelf de regie houden, dat vind ik heel belangrijk. Ik denk er weleens over na en het idee dat je geen grip meer hebt op je eigen ik benauwt me soms. Dat ik het niet zelf mag bepalen. Het roept bij mij ook boosheid op.

Je moet het middel natuurlijk niet bij een benzinepomp kunnen halen, dat moet je goed regelen. Dat realiseer ik me. Ik vind het ook verschrikkelijk als mensen de keuze maken om zelfmoord te plegen. Het is heel erg dat je zo ver moet komen om voor de trein te springen of je te verhangen. Je doet heel veel mensen pijn door ze te confronteren met jouw dood. Al jaren zijn er hoge zelfmoordcijfers, van vrij jong tot behoorlijk op leeftijd. Die mensen moeten zo’n strijd leveren. Het gras is niet meer groen, de lucht is niet meer blauw. Waarom doen we zo moeilijk over hun keuze? Ik vind dat dat anders geregeld zou moeten worden, op een zorgvuldige manier.

Keuze respecteren

Mijn omgeving snapt mijn keuze. Het scheelt dat je het deelt, maar we hebben het er zeker niet elke verjaardag over. Veel mensen stoppen het weg. Zeker de oudere generatie. Over de dood praat je niet. Als het komt, dan is het zo. Dat geldt helemaal voor gelovige mensen. Zij hebben een andere mening en dat moet kunnen. Je moet iedereen respecteren. Als je het in de handen van God wil leggen, is dat ook prima. Gelukkig denken mijn huisgenoten er hetzelfde over als ik. Als je opgroeit in een gezin waar vrij makkelijk over dit soort keuzes wordt gepraat, ga je daar anders mee om. Je wordt gevormd door het nest waar je uitkomt. Ik kom uit een groot gezin van dertien kinderen en wij mochten allemaal onze eigen mening hebben. Mijn zus snapt niks van mijn ideeën. We proberen erover te praten maar ik probeer haar niet te overtuigen.

Iedereen moet het voor zichzelf beslissen. Ik heb er geen last van als mensen het anders doen. Ik vind het alleen maar heel fijn dat ik de keuze kan maken zoals ik het wil. Mensen hoeven daar geen last van te hebben, want het is mijn keuze. Niemand hoeft mij te helpen want ik doe het zelf. Ik zou er ook geen last van hebben als iemand die keuze maakt maar mensen begrijpen dat vaak niet. Natuurlijk mis je iemand waar je veel van houdt, maar anders wordt het lijden en dat wil ik niet. Als je echt van iemand houdt, hoort daar ook loslaten bij en de keuze respecteren. Het is het belangrijkste dat je een keuze hebt. Dat zie ik aan mijn oudtante, die zichzelf graag uit zou zetten. Dan kan ze naar ‘mijn pap’, haar broer.