ROOS (64)

Knoop doorhakken

Ik blijf nadenken over het moment waarop ik zou besluiten een einde aan het leven te maken. Je kunt het haast vergelijken met het kopen van een huis. Stel dat je tien huizen ziet. Op een gegeven moment weet je: dat is ’m. Het is een ‘weten’ op een andere laag en ik denk dat daar ook beslissingen vallen. Je kunt er heel lang over nadenken en dat doe ik nu ook. Ik kan er criteria voor verzinnen maar of die uiteindelijk doorslaggevend zijn, weet ik niet. Ik vind het goed om ze te bedenken, maar ik vind vooral het proces van het actief ermee bezig zijn goed. Ik weet niet wanneer ik de knoop doorhak. Op een gegeven moment ‘weet’ je het op een andere dimensie. Dat is een fysiek weten.

In de huiskamergesprekken van de coöperatie kun je hardop nadenken over deze zaken en je merkt dan dat iedereen met dezelfde kwestie worstelt. Wil je het middel hebben en vind je het fijn als het in je nachtkastje ligt? Of heb je het liever op een andere plek? Erover mogen praten terwijl je weet dat het geen vanzelfsprekend gegeven is, vind ik boeiend en noodzakelijk. Het gaat niet om zelfmoord. Suïcide is een wanhoopsdaad. Dat is vreselijk genoeg en ik denk dat je daar heel veel moed voor nodig hebt. Je leven beëindigen met het laatste-wil-middel doe je vanuit rust, niet uit wanhoop. Ik weet niet hoe het zal zijn als ik er daadwerkelijk voor sta. Als die pil voor me ligt met het glaasje water ernaast. Doe ik het dan? Ik weet het niet. Ik denk het wel. Het is niet iets dat over een nacht ijs gaat. Als je het in huis hebt en ernaartoe leeft, ben je er waarschijnlijk ook mentaal klaar voor. Ik kan me voorstellen dat ik het dan zou doen.

Gewoon gespreksonderwerp

Met mijn partner praat ik er ook over. Het is geen zwaarbeladen onderwerp bij ons. Hij is een stuk ouder dan ik en zit al meer in de fase waarin je niet meer midden in het leven staat. Wanneer beschouw je je leven als voltooid? Geen idee. Als ik het er met vrienden over heb, is het meer in abstracte zin. Ik denk dat mensen er liever niet over praten. Het roept angst op. Naarmate ik het er gemakkelijker over heb, wordt het een minder lastig onderwerp. Het brengt je beslissing niet dichterbij maar het wordt wel lichter. Het wordt een gewoon onderwerp.

Ik weet dat het een onomkeerbare beslissing is maar er zijn meer beslissingen in het leven waar je het over moet hebben voordat je een knoop doorhakt. Ik heb er nooit moeite mee gehad om over de dood te praten. Wel heb ik toenemende weerstand tegen de opvatting dat je moet blijven leven. Het leven wordt overgewaardeerd. We moeten allemaal ouder worden en alles in het werk stellen om te blijven leven. Terwijl er zoveel ellende is op de wereld. Mensen die in armoede leven, fysiek ziek zijn of psychische ziektes hebben. Moeten we het leven zo hooglijk waarderen? Het mag wel ietsje minder. Ik vind dat we de realiteit uit het oog verliezen. Als het echt ellende wordt met ziekte, dan zal euthanasie prima werken. Maar als je gewoon oud wordt en je raakt de kwaliteit van leven kwijt, dan lijkt het me heel prettig dat je perspectief voor jezelf kunt creëren. In plaats van gaan zitten wachten tot het over is.

Leven herwaarderen

Het grappige is dat je het leven meer kunt waarderen als je het over de dood kunt hebben. Ik ben psychotherapeut en heb ook met suïcidale mensen te maken. Twee keer zijn we de weg ingegaan waarin ik ze wilde begeleiden naar een euthanasietraject, mocht het zover komen. In beide gevallen gaf dat zoveel rust dat ze het leven daarna weer konden oppakken. De suïcidaliteit was omgezet in een humaan levenseinde en dat gaf rust in het normale leven. Het zijn extreme voorbeelden maar ik denk dat een goed gesprek over de dood het leven herwaardeert.